تعریف نما
نما به پوسته خارجی یک ساختمان گفته می‌شود که علاوه بر جنبه‌های زیبایی‌شناسی، نقش حفاظتی و عملکردی بسیار مهمی در ساختمان دارد. نما به سبب اینکه اولین عنصر از ساختمان است که دیده می‌شود و به نوعی هویت بصری و شخصیت آن را شکل می‌دهد.
دسته‌بندی کلی نماها
نماها بر اساس نوع مصالح، روش اجرا، و عملکرد به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- نمای سنتی یا تر (اجرای با ملات)
- نمای خشک (اجرای بدون ملات و با اتصالات مکانیکی)
نمای سنتی (تر) و نمای خشک — تاریخچه، دلیل پیدایش و ویژگی‌ها
نمای سنتی (نمای تر)
تعریف
نمای سنتی یا تر به نماهایی گفته می‌شود که مصالح نما با استفاده از ملات‌های مرطوب مانند سیمان، گچ یا دوغاب مستقیماً روی دیوار یا زیرسازی اجرا می‌شوند. این روش یکی از قدیمی‌ترین و مرسوم‌ترین روش‌های اجرای نما است.
تاریخچه
نمای سنتی یکی از کهن‌ترین روش‌های پوشش نمای ساختمان‌هاست که ریشه آن به تمدن‌های باستانی برمی‌گردد. در اولین سازه‌های ساخته شده توسط انسان، استفاده از مواد طبیعی مانند گل، سنگ و چوب برای پوشش و محافظت دیوارها رایج بوده است. با پیشرفت فناوری، ملات‌هایی مانند آهک و گچ برای ایجاد یک سطح یکپارچه روی دیوارها به کار گرفته شدند.
در تمدن‌های مصر باستان، بین‌النهرین و یونان باستان، استفاده از سنگ و آجر با ملات، برای ساخت بناهای مقاوم و زیبا مرسوم بود. در دوران رومیان، فن آوری ساخت ملات‌های سیمانی (نوع اولیه سیمان پرتلند) توسعه یافت که به مرور منجر به پیشرفت نمای آجری و سنگی شد. در ایران و سایر نقاط جهان اسلام نیز نماهای گچی، آجری و سنگی همراه با تزئینات هنری به شکلی چشمگیر رشد کرد.
تا قرن بیستم، نمای سنتی به عنوان تنها روش قابل اطمینان و شناخته شده برای پوشش نما باقی ماند و در ساختمان‌های مسکونی، اداری و مذهبی به صورت گسترده اجرا می‌شد. هرچند که این روش معایبی مانند وزن زیاد و زمان اجرای طولانی دارد، اما به دلیل سهولت مصالح و نیروی کار، انتخاب اصلی باقی می ماند.
دلایل پیدایش
- نبود تکنولوژی‌های پیشرفته برای اجرای نماهای خشک
- نیاز به ایجاد اتصالات محکم و مقاوم بین مصالح نما و دیوار سازه‌ی اصلی
- قابلیت اجرا با مصالح متنوع و در دسترس
- هزینه پایین و قابلیت اجرا توسط نیروی کار ساده
ویژگی‌ها و مزایا
- اجرای ساده و اقتصادی
- دوام مناسب در شرایط آب‌وهوایی مختلف
معایب
- وزن زیاد نما روی سازه
- زمان‌بر بودن به دلیل نیاز به خشک شدن ملات
- احتمال ترک خوردگی و جداشدگی نما به مرور زمان
- تعمیر و نگهداری دشوار و هزینه‌بر
- انجام توسط نیروی غیر متخصص
- مهندسی نبودن اجرا
- نبود امکان بازیافت
- تعمیر المان های معیوب
نمای خشک
تعریف
نمای خشک به سیستمی گفته می‌شود که مصالح نما بدون استفاده از ملات مرطوب، معمولاً با اتصالات مکانیکی و زیرسازی‌های فلزی مانند قاب‌های آلومینیومی یا آهنی به سازه ی اصلی ساختمان نصب می‌شوند.
تاریخچه
نمای خشک در پاسخ به چالش‌های ناشی از افزایش ارتفاع ساختمان‌ها و پیچیدگی‌های معماری مدرن به وجود آمد. در دهه‌های 1960 و 1970 میلادی، با توسعه فناوری‌های جدید ساختمانی و ورود مصالح سبک مانند آلومینیوم و پانل‌های کامپوزیت، مهندسان و معماران به دنبال روش‌هایی بودند که بتوانند علاوه بر کاهش وزن نما، سرعت اجرا و کیفیت را نیز افزایش دهند.
کشورهای اروپایی مانند آلمان و فرانسه پیشگام این فناوری بودند، جایی که صنعت ساختمان به شدت به نوآوری‌های ساختاری وابسته بود. در این دوره، سیستم‌های قاب آلومینیومی برای نگهداری پانل‌های سنگ، شیشه و فلز توسعه یافتند که امکان اجرای نماهای بزرگ و یکپارچه با وزن بسیار کمتر از روش‌های سنتی را فراهم کرد.
با ورود به دهه‌های بعد، فناوری نمای خشک به سرعت در آمریکا، ژاپن و کشورهای آسیایی گسترش یافت و تبدیل به یکی از استانداردهای اصلی در ساخت ساختمان‌های بلند مرتبه و تجاری مدرن شد. مزایایی مانند سرعت نصب، قابلیت تعویض آسان، عایق حرارتی بهتر و طراحی‌های انعطاف‌پذیر باعث محبوبیت روزافزون این روش شدند.
دلایل پیدایش
- نیاز به کاهش وزن بار مرده نما روی سازه‌های بلند
- افزایش سرعت اجرای پروژه‌ها
- بهبود عملکرد حرارتی و صوتی نما
- قابلیت تعویض و تعمیر سریع
- امکان اجرای طراحی‌های پیچیده و مدرن
- دقت در اجرای نما
ویژگی‌ها و مزایا
- کاهش وزن کلی نما
- سرعت نصب بسیار بالا
- امکان تعمیر و تعویض راحت قطعات
- عایق حرارتی و صوتی بهتر به دلیل استفاده از سیستم‌های چندلایه
- طراحی انعطاف‌پذیر و تنوع بالا در مصالح و ظاهر
- مهندسی شدن نما
- مطابق با استانداردهای بین المللی مانند، زلزله، باد و …
معایب
- هزینه اولیه بیشتر نسبت به نماهای سنتی
- نیاز به تخصص و تجهیزات پیشرفته
- نیاز به نگهداری منظم و بررسی اتصالات
انواع نمای خشک (بدون ملات یا با اتصالات مکانیکی)
- نمای کامپوزیت :(ACP) پانل‌های آلومینیومی سبک با هسته پلاستیکی؛ نصب سریع و متنوع.
- نمای سمنت برد :(Fiber Cement Board) پانل‌های سیمانی تقویت شده با الیاف؛ مقاوم در برابر آتش و رطوبت.
- نمای سنگ خشک: سنگ طبیعی یا مصنوعی که با بست و زیرسازی فلزی نصب می‌شود؛ وزن کمتر و تعویض آسان.
- نمای چوب خشک: چوب ترمو یا مهندسی شده روی زیرسازی فلزی؛ نمایی گرم و طبیعی.
- کرتین وال(Curtain Wall) : سیستم‌های کرتین وال آلومینیومی شامل قاب‌های سبک و مقاوم از جنس آلومینیوم هستند که پنل‌های شیشه‌ای یا سایر مصالح را نگه می‌دارند. این سیستم‌ها وزن سازه را تحمل نمی‌کنند و صرفاً به عنوان پوشش خارجی ساختمان عمل میکنند.
- نمای ورق سالید: ورق‌های آلومینیومی، استیل و غیره؛ نمایی صنعتی و مقاوم.
- نمای اچ‌پی‌ال(HPL) : پانل‌های چندلایه فشرده با مقاومت بالا؛ مناسب نماهای مدرن و سبک.
- نمای جی‌اف‌آرسی(GFRC) : بتن تقویت‌شده با الیاف شیشه؛ سبک و مقاوم با قابلیت اجرای طرح‌های متنوع.
- نمای استرچ متال (Stretch Metal) : نمای استرچ متال پوششی فلزی مشبک و یکپارچه است که برای زیبایی، تهویه و کنترل نور در نمای ساختمان به کار می‌رود.
- نمای پانچ متال(Punch Metal) : ورق فلزی پانچ شده با طرح‌های متنوع؛ جلوه‌ی صنعتی و قابلیت عبور نور.
- نمای اجر خشک: اجرای آجر بدون ملات با سیستم‌های مکانیکی؛ وزن کمتر و نصب سریع‌تر.
- نمای بتن اکسپوز: سطح بتن سازه‌ای یا پانل‌های پیش‌ساخته بتن که بدون پوشش است؛ نمایی مدرن، مقاوم و با دوام.
